CROSSDOCKING: de oplossing voor zero-emissiezones
Geschreven door Dynamis Redactie op 13 maart 2025De uitbreiding van milieuzones in Nederlandse binnensteden is een logisch gevolg van de ambitie om stedelijke leefbaarheid en luchtkwaliteit te verbeteren. In veel gevallen is de term zero-emissiezones passender, omdat op termijn geen schadelijke uitlaatgassen meer mogen worden uitgestoten. Zo ook in Den Haag, waar vanaf 1 januari 2025 een zero-emissiezone wordt ingevoerd.
Tegelijkertijd schaft de fiscus op dezelfde datum de BPM-vrijstelling voor bedrijfswagens af. Dit leidde in 2024 tot een recordverkoop van 129.878 bedrijfswagens (waarvan 84,5% diesel), een stijging van 87,4% ten opzichte van 2023. Een mogelijk positief effect is dat oudere diesels hierdoor sneller worden vervangen.
Het is een gebied met circa 40.000 adressen en 8.000 inwoners. De gemeente heeft daarnaast de ambitie om Scheveningen en de kuststrook toe te voegen aan deze zone. Den Haag vormt daarmee een interessante casus. Hoe ziet de logistiek van de toekomst eruit, rekening houdend met:
- Gebrek aan een ringweg: Den Haag heeft geen ringweg en krijgt die vanwege Natura2000-gebieden ook niet;
- Beperkte bedrijfsruimte: veel bedrijfsruimte liggen buiten de milieuzones en bedrijventerreinen staan onder druk door woningbouw en functiemenging;
- E-commerce blijft groeien: het aandeel van online bestedingen stijgt naar schatting met 5-10% in 2030;
- Elektrisch vervoer: bijvoorbeeld een Mercedes-Benz eSprinter met een realistische actieradius van 150-300 kilometer per dag.
Eén van de manieren om logistieke processen efficiënter in te richten is het gebruikmaken van crossdocks. Het concept van distributie bestaat sinds de jaren ’80, waarbij producten uit inkomende voertuigen gelost en gesorteerd worden om vervolgens vrijwel direct weer verzonden te worden. Op die manier belanden ze in hetzelfde transportmiddel met andere producten die naar de eindgebruikers op hun bestemming. Bij traditionele supply management vormt het magazijn de schakel tussen vraag en aanbod. Hierdoor ontstaan onregelmatige goederenstromen, omdat vraag en aanbod niet synchroon lopen.
Milieuzone ‘Centrum’
Wat is het verschil tussen traditionele en crossdock distributie wanneer we kijken naar de praktijk? Om dat te berekenen zijn we uitgegaan van:
- Het gebruik van een vaste locatie voor het (fictieve) traditionele distributiecentrum en de crossdock locatie, te weten de Melkwegstraat 13 op De Binckhorst;
- Alle circa 1.800 postcode-6 gebieden binnen centrum worden eenmaal beleverd;
- Bij traditionele belevering wordt uitgegaan van een enkele rit naar één postcodegebied;
- Bij crossdock distributie wordt uitgegaan van een elektrisch voertuig die de mogelijkheid heeft om 50 stops te maken en vervolgens terugkeert naar het crossdock;
- Bij de crossdock distributie worden er 36 routes gereden, waarbij postcodes gesorteerd zijn in clusters en de routes geoptimaliseerd zijn vanuit de Traveling Salesman Problem.
Schematische weergave crossdock distributie
Links: Clustering van postcode-6 gebieden per route
Rechts: Afgelegde routes vanaf crossdock locatie op de Binckhorst
Er wordt in het crossdock voorbeeld weliswaar geen rekening gehouden met levertijden, onvoorspelbaarheid in vraag en aanbod, complexiteit in coördinatie, beperking in producttypes en dergelijke, maar dit eenvoudige voorbeeld laat zien dat er ontzettend veel potentieel aanwezig is voor crossdock distributie. Denk alleen al aan een reductie van het aantal ritten door betere afstemming van de routes. Voertuigen kunnen efficiënter worden ingezet met betere beladingsgraden. Het verminderd de congestie en bovenal bespaart het enorm veel kilometers en kosten.
Aan de randen van de emissievrije zones dienen locaties beschikbaar te komen voor het realiseren van crossdocks. Tevens zouden vervoerders gestimuleerd moeten worden om niet achter elkaar door de wijk te rijden maar hun ritten te bundelen dus meer stops per route en per voertuig in plaats van meer voertuigen die door dezelfde straat rijden om op verschillende adressen in de straat een pakketje af te leveren. Er vinden reeds proeven plaats met elektrische treintjes om binnensteden te bevoorraden waarbij bestellingen van verschillende leveranciers gebundeld worden.
SUCCESFACTOREN
Om van dit concept een succes te maken zijn er de nodige factoren te noemen, te weten:
Ruimtelijk beleid: aan de rand van emissievrije zones dienen locaties bestemd te worden en beschikbaar te komen voor het realiseren van crossdocks.
Publiek-private samenwerking: lokale overheden, bedrijven en ondernemers moeten gezamenlijk ervoor zorgen dat ritten gebundeld worden met meer stops per route om zodoende efficiënter te werken. Er vinden reeds proeven plaats met elektrische treintjes om binnensteden te bevoorraden, waarbij bestellingen van verschillende leveranciers gebundeld worden.
Dit kan enerzijds afgedwongen worden door wet- en regelgeving, maar ook gestimuleerd worden met financiële prikkels.
Productinnovatie: voor uiteenlopende doeleinden van bevoorrading dienen ook de elektrische voertuigen hierop afgestemd te worden. Het aanbod wordt steeds beter en groter, maar is nog niet voor elke logistieke uitdaging toereikend.
Data toepassingen: gebruikmaken van geavanceerde informatietechnologiesystemen om dagelijkse leveringen te beheren, de beladingsgraad te maximaliseren en daarmee het aantal ritten te minimaliseren. Real-time monitoring maakt snelle aanpassingen mogelijk en is de weg voorwaarts.
Volg Dynamis Logistiek op LinkedIn om op de hoogte te blijven!